Wodniak jądra powstaje wtedy, gdy między dwiema warstwami osłonki jądra gromadzi się płyn surowiczy. Schorzenie to może być wrodzone lub nabyte i niekiedy sprawiać duży dyskomfort. Warto jednak wiedzieć, że nie każdy wodniak jądra wymaga operacji, a zabieg jest wskazany tylko w niektórych przypadkach. Jak rozpoznać to schorzenie i kiedy warto się zdecydować na usunięcie wodniaka jądra?
Wodniak jądra – dlaczego powstaje?
Wodniaki dzielimy na wrodzone i nabyte – różnią się one przede wszystkim przyczyną powstawania.
Wrodzony wodniak jądra pojawia się u ok. 6% noworodków, najczęściej u wcześniaków. Większość wodniaków wrodzonych ustępuje samoistnie w ciągu pierwszych dwóch lat życia, dlatego u małych dzieci rzadko wymagana jest ingerencja chirurgiczna.
Nabyty wodniak jądra jest zwykle efektem procesów zapalnych zachodzących w mosznie. Najczęściej powstaje w efekcie urazu lub operacji chirurgicznej.
Przyczyny wodniaka jądra:
- nadmierna produkcja płynu surowiczego,
- niewłaściwe wchłanianie płynu przez osłonki jądra,
- nieprawidłowe zamknięcie połączeń między osłonkami,
- stan zapalny w obrębie moszny,
- przebyty uraz w obrębie moszny,
- przebyta operacja chirurgiczna, np. operacja przepukliny pachwinowej lub żylaków powrózka nasiennego.
Objawy wodniaka jądra
Ze względu na powiększony obwód moszny wodniak jądra jest schorzeniem dość łatwym do zdiagnozowania. W większości przypadków występuje wodniak jednostronny, choć możliwe jest również obustronne powiększenie obwodu moszny. Małe wodniaki są zazwyczaj bezbolesne i często pozostawiane do obserwacji.
Jeśli wodniak jądra powoduje ból, może to wskazywać na ostry stan zapalny lub nowotwór. Z kolei dużym wodniakom towarzyszy codzienny dyskomfort, gdyż taka zmiana utrudnia chodzenie czy jazdę na rowerze.
Wodniak jądra a płodność – czy jest to ze sobą w jakiś sposób powiązane? Choć wodniak nie jest bezpośrednio związany z bezpłodnością, może wpływać na zaburzenie ukrwienia jądra i najądrza, co prowadzi do spadku jakości nasienia.
Czy wodniak jądra może się wchłonąć?
Pacjenci często czekają na samoistne ustąpienie wodniaka, zwłaszcza że jest to z reguły schorzenie bezbolesne. Wodniak jądra może się wchłonąć, lecz dzieje się tak zazwyczaj w przypadku małych dzieci z wodniakiem wrodzonym. Jeśli chodzi o wodniaki nabyte, samoistne wchłonięcie następuje bardzo rzadko, a wodniak ma niestety tendencję do narastania. Warto więc już na wczesnym etapie wybrać się do urologa, który oceni zmianę i pomoże podjąć decyzję w sprawie ewentualnej operacji. Podczas konsultacji lekarz przeprowadzi wywiad i badanie fizykalne, a w razie potrzeby zleci dodatkową diagnostykę, np. badanie ultrasonograficzne (USG).
W związku z tym, że objawy pozornie sugerujące wodniaka mogą świadczyć o innych chorobach, takich jak przepuklina mosznowa, nowotwór jądra czy zapalenie najądrza, konieczne może być przeprowadzenie badań wykluczających te schorzenia. Sam wodniak jądra nie jest niebezpieczny dla zdrowia, dlatego zabieg przeprowadza się zwykle jedynie u osób skarżących się na dyskomfort. Nie oznacza to jednak, że trzeba czekać aż wodniak narośnie – można go usunąć również wtedy, gdy jest mały.
Na czym polega operacja wodniaka jądra?
Operacyjne usunięcie wodniaka jądra, czyli hydrocelektomia lub plastyka wodniaka jądra, to zabieg, który można przeprowadzić na dwa sposoby. Najczęściej lekarze pracują metodą Winkelmanna, która polega na wypreparowaniu wodniaka z moszny i opróżnieniu go z płynu oraz wywinięciu wewnętrznych osłonek jądra na zewnątrz i zszyciu ich razem w celu uniknięcia nawrotu. W przypadku dużych wodniaków i pogrubiałych osłonek jądra lekarz może zastosować metodę Bergmanna, która również polega na wypreparowaniu wodniaka i opróżnieniu go z płynu, jednak po wykonaniu tej czynności chirurg nie wywija osłonek, lecz wycina ich nadmiar. Operacja wodniaka jądra trwa 30-60 minut i odbywa się w znieczuleniu podpajęczynówkowym lub ogólnym. Jedną z placówek specjalizujących się w tego typu zabiegach jest Szpital św. Elżbiety w Warszawie.
Operacja wodniaka jądra – powikłania
Każdy zabieg chirurgiczny wiąże się z możliwością wystąpienia powikłań. U niemal wszystkich pacjentów występuje przejściowy obrzęk, dyskomfort i zasinienie operowanej okolicy. Na dolegliwości bólowe można stosować dostępne bez recepty leki.
Możliwe powikłania po operacji wodniaka jądra:
- kilkudniowe trudności w oddawaniu moczu,
- zatrzymanie moczu wymagające założenia cewnika,
- infekcja układu moczowego,
- zapalenie jądra lub najądrza,
- zropienie rany,
- krwiak moszny,
- uszkodzenie jądra,
- nawrót wodniaka.
Niezwykle ważnym elementem leczenia wodniaka jądra jest rekonwalescencja, na którą należy poświęcić od jednego do dwóch tygodni. W tym czasie pacjent powinien unikać intensywnego wysiłku, a po tygodniu od zabiegu udać się do lekarza na obejrzenie rany. Jeśli dojdzie do powiększenia moszny z towarzyszącą gorączką, należy zgłosić się do lekarza, gdyż może to wskazywać na zakażenie.
