Trypanosoma cruzi (syn.Schizotrypanum). Gatunek ten znany jest ze środkowej i południowej Ameryki. W postaci crithidii żyje pasożyt ten w jelicie pluskwiaka z rodzaju Triatoma (głównie T. megista). Od czasu do czasu przekształcają się tyjące w jelicie crithidie na postać trypanosomy i zostają z kałem owadu wydalone na zewnątrz. Kał taki zjedzony przez inne niezakażone pluskwy staje się u owadów źródłem dalszej infekcji. Formy trypanosom przechodzą w postać crithidii w jelicie, dzielą się i mów zamieniają się na zakaźne formy, trypanosom.
Gatunek ten może więc pasożytować wyłącznie u owadów i nie potrzebuje do swego rozwoju pośrednictwa drugiego żywiciela. Innymi słowy dla Trypanosoma cruzi właściwym i pierwotnym żywicielem jest owad. Pasożytnictwo u zwierząt ssących i człowieka wytworzyło się później, dodatkowo. Ukłucie zakażonego pluskwiaka jest dla człowieka jak i dla zwierząt ssących, w których rozwija się świdrowiec Cruza nieszkodliwe, gdyż pasożyty nie znajdują się w narządach pyszczkowych ani w gruczołach ślinowych. Zakażenie przenosi się na człowieka przez wtarcie kału w rankę lub przeniesienie go na błony śluzowe. Zwierzęta jak np.psy i koty nabawiają się zakażenia najczęściej przez rozgryzanie zakażonych owadów, gdyż w ten sposób zakaźne formy trypanosom dostają się na błony śluzowe skąd wędrują już do krwi.
U człowieka zakażenie tym gatunkiem świdrowca powoduje tzw. chorobę Chagasa, nazwaną od nazwiska jej odkrywcy. W krwi żywiciela trypanosomy nie dzielą się, lecz przenikają do różnych komórek np.do włókien mięsnych, do komórek ścian naczyń i śledziony, czyli zamieniają się na pasożyty wewnątrzkomórkowe. Tracąc witkę i błonkę falującą, zaokrąglają się i zamieniają się na znaną nam już postać leishmanii. Dopiero wówczas rozradzają się przez podział, i co pewien czas przyjmując formę trypanosomy powracają do krwiobiegu przy pękaniu zakażonych komórek. U człowieka zakażenie dochodzi do skutku przez wtarcie rękami zakażonego kału pluskwy, najczęściej w spojówki. Powstaje obrzęk powiek i stan zapalny spojówek, a następnie pojawiają się trypanosomy w krwi. Choroba ta trwa czas dłuższy i zazwyczaj ulega samoistnemu wyleczeniu. Poważniejszy przebieg posiada tylko u małych dzieci. Ponieważ pasożyt nie wnika do płynu mózgowo-rdzeniowego nie występują nigdy zaburzenia ze strony mózgu. Źródłem zakażenia są zarówno chorzy, jak i zwierzęta: psy i koty. W naturalnych warunkach głównym rezerwuarem pasożytów są pancerniki, u których rozwija się ten gatunek świdrowca, Triatoma jest dość dużym pluskwiakiem żywo ubarwionym, posiadającym skrzydła tak, że może się łatwo przenieść z jednego domu do drugiego. W ciągu dnia pluskwiaki pozostają w ukryciu i dopiero w ciemności wyruszają na żer. Ukłucia ich są niebolesne i nie powodują większej reakcji tak, te z łatwością mogą zakażone owady przenosić infekcję. Ponieważ cały rozwój Trypanosoma cruzi może odbywać się w jelicie owadu, dlatego w hodowli na pożywkach .pojawiają się formy zdolne do zakażenia człowieka. Postacie bowiem trypanosom przechodzą w postacie crithidii, które dzielą się przez podział i od czasu do czasu wytwarzają znów zdolne do zakażenia formy trypanosom.
