Naczyniaki wątroby to łagodne nowotwory naczyniowe. Budowane są przez prawidłowe naczynia żylne występujące w całym organizmie. Zazwyczaj zmiany lokalizują się punktowo w miąższu wątroby i występują pojedynczo (w 80% przypadków), jednak mogą występować także jako zmiany mnogie.
Najczęściej naczyniaki wątroby osiągają niewielkie rozmiary i nie przekraczają 3 centymetrów średnicy. W wyjątkowych przypadkach na skutek poszerzania jam naczyniowych zmiany osiągać mogą rozmiary nawet ponad 10 centymetrów. Wówczas do czynienia mamy z naczyniakami olbrzymimi, które powodują szereg objawów, w tym uporczywe bóle.
Podejrzewa się, że naczyniaki wątroby dotyczyć mogą nawet 5% naszej populacji. Pojawić mogą się w każdym wieku, jednak w przypadku dzieci są rzadkością. Zmiany cztery razy częściej diagnozowane są u kobiet, co związane może być z przyjmowaniem środków antykoncepcyjnych.
Objawy naczyniaka wątroby
Jakiekolwiek objawy związane z występowaniem naczyniaka wątroby pojawiają się bardzo rzadko. Przebieg jest najczęściej bezobjawowy, a zmiana może nie zostać wykryta nawet przez całe życie. Czasami pojawiają się jednak objawy wynikające z samego rozmiaru naczyniaka. Zmiany, których wielkość przekracza już kilka centymetrów zwiększają objętość i w związku z tym prowadzą do rozciągania silnie unerwionej torebki wątroby. Wynikać z tego mogą długotrwałe i bardzo uciążliwe „bóle wątroby”, które charakteryzują się gniotącym, tępym bólem występującym pod prawym łukiem żebrowym. Przez bardzo wolny przepływ krwi w naczyniaku zdarza się, że w jego obrębie pojawiają się zmiany, takie jak wapnienie czy też zakrzepica, które objawiać się mogą stanami podgorączkowymi.
Gdy naczyniak osiąga bardzo duże rozmiary (zdarza się to stosunkowo rzadko) powodować może ucisk sąsiadujących z wątrobą narządów. Dojść może także do pęknięcia naczyniaka, czego konsekwencją jest krwawienie do jamy otrzewnej. Do sytuacji takiej dochodzi niezwykle rzadko, jednak pęknięcie naczyniaka jest bardzo groźne i wymaga niezwłocznej interwencji chirurgicznej. Zagrożenie pęknięciem nawet małego naczyniaka znajdującego się pod torebką wątroby powodować może bardzo błahy uraz tego narządu.
Przyczyny powstawania
Naczyniaki wątroby są skutkiem zmian zachodzących w organizmie podczas życia. Na ich powstawanie wpływ może mieć wiele czynników, między innymi styl życia, sposób żywienia, stosowanie używek, narażenie na stres i substancje szkodliwe czy też czynniki środowiska. Podejrzewa się również, że zmiany mogą mieć charakter dziedziczny.
Diagnostyka
Naczyniaki wątroby są zmianami łagodnymi o bezobjawowym przebiegu. Wykrywane są najczęściej przypadkowo podczas wykonywania badań obrazowych zleconych przez odczuwanie innych dolegliwości. Wykorzystując badanie USG wątroby możliwe jest ustalenie obecności naczyniaka. Zmiana taka najczęściej ma średnicę nie większą niż 5 centymetrów, posiada owalny kształt i jest dobrze odgraniczona od miąższu wątroby. Przepływ krwi przez naczyniak jest bardzo wolny, z tego względu w badaniu dopplerowskim nie wykrywa się sygnału.
W celu jednoznacznego potwierdzenia obecności naczyniaka wątroby konieczne jest wykonanie tomografii komputerowej (TK). Naczyniaki cechują się bardzo charakterystycznym kierunkiem przepływu krwi, co można zauważyć właśnie na badaniu TK z podaniem kontrastu. W wątpliwych przypadkach rozważane jest także wykonanie badań za pomocą rezonansu magnetycznego (MR) lub też scyntygrafii przy użyciu czerwonych krwinek znakowanych za pomocą izotopu technetu.
Leczenie naczyniaka wątroby
Najczęściej naczyniaki wątroby nie wymagają podjęcia czynności leczniczych. Podstawową formą leczenia zmian jest zabieg chirurgiczny związany z usunięciem naczyniaka. Jednak, aby doszło do operacji konieczne jest spełnienie odpowiednich wskazań, do których należą:
- średnica naczyniaka przekraczająca 10 centymetrów,
- objawy takie jak: ból, ucisk oraz gorączka u osób z dużymi naczyniakami, co sugeruje możliwość pęknięcia zmiany,
- bardzo szybkie powiększanie się zmiany,
- niejednoznaczny obraz otrzymany podczas badania diagnostycznego,
- koagulopatia.
Operacyjne leczenie naczyniaków wątroby jest trudne – zmiany są bardzo silnie unaczynione, co wiązać się może z licznymi komplikacjami podczas zabiegu. Najczęściej wykonywanymi zabiegami są przede wszystkim:
- Resekcja – polega na chirurgicznym usunięciu zmiany.
- Embolizacja – jest to przezskórny zabieg wykonywany pod kontrolą rentgenowską, który ma na celu zamknięcie odpowiednich naczyń doprowadzających krew do naczyniaka w celu wywołania jego martwicy. Do zamknięcia najczęściej wykorzystuje się specjalne kleje, spirale oraz balony, które wprowadzane są przez cewnik.
Inne metody leczenia są wykorzystywane wyłącznie w przypadku zaistnienia przeciwwskazań do leczenia operacyjnego. Czasami wykorzystywana jest także radioterapia.
Pacjenci bez wskazań do operacji powinni mimo to znajdować się pod stałą opieką specjalisty i systematycznie wykonywać kontrolne badania USG jamy brzusznej (w zależności od wielkości zmiany co 6-12 miesięcy).
Profilaktyka
Zarówno w procesie leczniczym, jak i w profilaktyce naczyniaków wątroby zalecane jest stosowanie ostropestu plamistego, który nie tylko wspomaga pracę wątroby, ale także pomaga ją regenerować.
Powikłania
Jednym z rzadszych, ale jednocześnie bardzo groźnych powikłań jest pęknięcie naczyniaka wątroby, którego następstwem jest intensywny krwotok do jamy otrzewnej. Powikłaniem tym zagrożeni są przede wszystkim pacjenci, u których zmiana osiąga średnicę przekraczającą 10 centymetrów. Pęknięcie takiego naczyniaka wiąże się z pilną operacją chirurgiczną opanowującą krwawienie, a jeżeli istnieje taka możliwość to również z usunięciem zmiany.
Pęknięcie naczyniaka wiąże się z szeregiem objawów, do których należą:
- bardzo silny i narastający ból niedający się opanować mimo przyjęcia środków przeciwbólowych,
- gorączka,
- zlewne poty i bladość skóry,
- zaburzenia świadomości.
W przypadku wystąpienia wymienionych wyżej objawów konieczna jest natychmiastowa interwencja chirurgiczna.
