Glista ludzka – Ascaris lumbricoides

Ascaris – glista ludzka, podobnie jak wszystkie, z nielicznymi tylko wyjątkami obleńce pasożytnicze jest zwierzęciem rozdzielnopłciowym, a dymorfizm płciowy zaznacza się między innymi także i w wielkości ciała. Samica mierzy 20-25 cm długości i około 7 mm średnicy, podczas gdy samice dosięga zaledwie 15-17 cm. Oba końce ciała są cieńsze, przy czym u samca ostatni odcinek leżący poza odbytem zakrzywia się ostro w dół. Barwa zwierząt żywych jest żółtawa z lekko różowawym odcieniem. Z zewnątrz pokrywa glistę pofałdowana poprzecznie kutikula, która jest wytworem warstwy plazmatycznej z jądrami. Warstwa ta nie wykazuje rozdziału na poszczególne komórki tworzy więc tzw. syncytium.

Oglądając pod mikroskopem przekrój poprzeczny przez ciało glisty dostrzegamy pod warstwą syncytialną komórki mięśniowe zbudowane w charakterystyczny sposób, które okalają wolną przestrzeń wypełnioną płynem i zajętą częściowo przez przewód pokarmowy i narządy płciowe. Ta wolna przestrzeń, którą moglibyśmy nazwać jamą ciała nie jest właściwym coelomem, zamkniętym przez warstwy mezodermalne. Pas mięśniowy biegnący dookoła ciała przerwany jest w czterech miejscach, w linii środkowej od strony grzbietowej i brzusznej i po bokach przez wstępy ektodermalne widoczne nawet w żywym zwierzęciu, jako białe (grzbietowa i brzuszna) i brunatne (boczne) linie ciągnące się wzdłuż ciała. Na końcu przednim znajduje się otwór ustny okolony trzema tzw. wargami, który prowadzi do pierwszego odcinka przewodu pokarmowego gardzieli, lub przełyku o mięsistych ścianach, wysłanego kutikulą. Gardziel przechodzi w dalszym ciągu w jelito, spłaszczone w kierunku grzbietowo-brzusznym i otwierające się przy końcu ciała odbytem. Glista żyjąc w jelicie cienkim człowieka odżywia się strawionym i przygotowanym już do resorpcji pokarmem, który ruchami gardzieli mięsistej wciągany zostaje do przewodu pokarmowego robaka. Nie jest wykluczonym też, że i krew może glista pobierać w pewnych wypadkach. Podobnie jak u tasiemców nie ma i u glisty gruczołów trawiennych, które są zbyteczne u pasożytów pobierających przerobiony już i odpowiedni do wchłaniania pokarm.

Glista ludzka system nerwowy

System nerwowy glisty składa się z pierścienia tkanki nerwowej, okalającego gardziel i dającego odgałęzienia do przodu i tyłu. Z odgałęzień tych dwa główne biegną we wspomnianych poprzednio liniach grzbietowej i brzusznej. Bardzo charakterystyczny jest aparat wydalniczy zbudowany z dwóch kanalików będących właściwie wydrążeniami w plazmie dwóch wydłużonych Komórek umieszczonych w liniach bocznych. Kanaliki te komunikują ze sobą i uchodzą po stronie brzusznej tuż poza otworem ustnym.

Glista ludzka narządy płciowe

Daleko prościej aniżeli u tasiemców i w ogóle u płazińców przedstawia się budowa narządów płciowych. U samca nieparzyste jądro w postaci wąskiej pokręconej cewki przechodzi w część rozszerzoną, zwaną vesiculaseminalis, która znów krótkim ductusejaculatoriu uchodzi do końcowej części jelita. Do jelita końcowego otwierają się też parzyste woreczki, w których mieszczą się po jednej w każdym szczecie chitynowe, wprowadzane przy kopulacji do pochwy samicy. Plemniki nie posiadają witki, są okrągłe i po wprowadzeniu do narządów płciowych samicy wykazują pełzakowate ruchy. Narządy płciowe samicy zbudowane są z parzystych, cewkowatych jajników przechodzących w dwie macice, które łączą się ze sobą. Nieparzysta część czyli pochwa otwiera się po stronie brzusznej w odległości 1/3 długości ciała od końca poprzedniego. U samicy istnieje więc odrębny otwór płciowy, u samca zaś ductusejaculatoriu uchodzi, jak wspomniano do jelita. Jaja wytwarzane w olbrzymich ilościach ( 200.000 na dzień )zapładniane są w macicy. Kształtu owalnego, opatrzone błonką chitynową opuszczaja jaja wraz z odchodami żywiciela, jego przewód pokarmowy. W odpowiednim środowisku zewnętrznym np. w wodzie, lub wilgotnej ziemi rozwija się w jaju w ciągu miesiąca larwa i wtedy zarodek zamknięty w błonie jajowej staje się odporny na działanie niekorzystnych warunków zewnętrznych i może lat nawet parę przetrwać w tym stadium. Rozwój dalszy rozpoczyna się z chwilą przedostania się jaj do przewodu pokarmowego człowieka. Larwa (około 250 μ ) typu rhabditis uwalnia się z otoczki jaja i przez ścianę jelit z prądem krwi, lub wędrując poprzez tkanki dochodzi do wątroby. Z wątroby wędruje naczyniami krwionośnymi do płuc, gdzie wzrasta (do 1,32 mm) wywołując niekiedy procesy patologiczne, wchodzi do pęcherzyków płucnych, a dalej do tchawicy, przełyku, gardzieli, jamy ustnej i połknięta wraz ze śliną dostaje się przez żołądek do jelita cienkiego. W jelicie cienkim dopiero glista dojrzewa ostatecznie. Całą tę wędrówkę zbadano doświadczalnie na myszach i szczurach i badania te wykazały mylność dawniejszych poglądów, według których larwy wykłute z jaj w jelicie miały już nie opuszczać przewodu pokarmowego i dojrzewać na miejscu. Cały rozwój od zakażenia jajami, aż do dojrzałości płciowej rozwijających się z nich glist trwa około pięciu tygodni.

Glista ludzka u dzieci

Glisty najczęściej pasożytują u dzieci, a to dzięki zarówno korzystniejszym warunkom, jakie pasożyt napotyka w ustroju młodocianym, jak też i częstszej sposobności zakażenią się dziecka jajami. Wspomnieliśmy poprzednio o odporności jaj, które wraz z kałem wydostały się na zewnątrz. Jaja te, wewnątrz których rozwija się embrion łatwo znaleźć się mogą na jarzynach, opadłych owocach, skąd przeniesione zostają do organizmu człowieka. Prócz tego spłukane zostają często do zbiorników wody służącej do picia, a wreszcie i to najczęściej znajdują się w ziemi skąd dziecko rękami może je łatwo wprowadzić do swego przewodu pokarmowego.

Glisty występując w małych ilościach nie wywołują najczęściej poważniejszych zaburzeń, czasami jednak nawet i wtedy mogą spowodować cały szereg objawów chorobowych a to przez działanie toksyczne, mechaniczne i drażniące na tkanki gospodarza. Już w czasie wędrówek, jakie odbywają larwy Ascaris, pojawienie się większych ich ilości w płucach może wywołać katar oskrzeli, krwawienie, zapalenie płuc, jako postacie dorosłe powodują czasami nieżyt kiszek, bóle, biegunkę, podrażnienie wyrostka robaczkowego a nawet zatkanie, czyli okkluzję jelita. Nierzadkie szczególnie u dzieci są też zaburzenia ze strony systemu nerwowego: konwulsje, ataki epileptyczne itd. Bezwątpienia we wszystkich tych przypadkach wchodzi w grę działanie wydzielanych przez pasożyty toksyn, które zatruwać mogą czasowo komórki nerwowe żywiciela. Groźne powikłania sprowadzają glisty opuszczające cienkie jelito i zatykające przewody wątroby, przewód W i r s u n g a trzustki, lub wreszcie te, które wędrując poprzez ściany jelita otwierają wrota bakteriom, mogącym wywołać zapalenie otrzewnej. Czasami glisty przechodzą do żołądka, skąd przez wymioty wyrzucane zostają p e r os, mogą też przewędrować do gardzieli, trąbek Eustachiusza, tchawicy. Zazwyczaj kierują się glisty z jelita cienkiego do jelita grubego i z kałem usuwane są z organizmu. Prognoza nawet przy większej ilości pasożytów, o ile nie wystąpiły specjalne powikłania jest pomyślna.

Wprawdzie u świni żyje ten sam gatunek glisty co i u człowieka, jednakże należy glisty z przewodu pokarmowego człowieka i świni uważać za dwie odrębne fizjologicznie rasy. Przekonano się bowiem, że larwy pochodzące z jaj glisty świni nie kończą swojego rozwoju w ustroju człowieka.